Co oznacza „kolejka do spadkobrania”
Kto po mnie dziedziczy? Kogo będą „ciągać po sądach”, jeśli odrzucę spadek? Czy wujek może zażądać zachowku po mojej mamie?
Na te i wiele innych pytań może znajdziesz odpowiedź, jeżeli uważnie przeczytasz dzisiejszy wpis.
Nazwałam go „Kolejka do spadkobrania”, bo przepisy o dziedziczeniu ustawowym ustawiają poszczególnych spadkobierców ustawowych „w kolejce” do spadku. Trochę tak, jakby ustawodawca dawał nam informację, że jedni członkowie rodziny maja pierwszeństwo praw do spadku. Pierwszeństwo przed innymi.
Kolejka obowiązuje zawsze, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, albo testament nie objął całego spadku.
Jeżeli ci, których przepisy wskazują, jako pierwszych w kolejce do spadkobrania „wypadną z kolejki” – na ich miejsce wchodzą osoby przewidziane, jako następne w kolejności.
Ustawa – czyli kodeks cywilny – mówi w takich przypadkach np. o „braku” danego spadkobiercy, o tym, że ktoś nie dożył otwarcia spadku, albo o sytuacji, gdy jest traktowany „jakby nie dożył” otwarcia spadku. „Otwarcia spadku”, czyli śmierci spadkodawcy.
Dopiero w braku tych, którzy są pierwsi kolejce, dopiero wówczas – na ich miejsce wejdą ci, których ustawa wskazuje, jako dziedziczących w następnej kolejności.
Czy można „wypaść” z kolejki do spadkobrania?
Można. Z własnej woli, przypadkiem, a nawet wbrew własnej woli.
Jak można „wypaść” z kolejki do spadkobrania? Na przykład tak, że ewentualny spadkobierca odrzuci spadek, zawrze umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia, albo zostanie skutecznie wydziedziczony przez spadkodawcę. Jeżeli spadkodawca nie zdąży wydziedziczyć, to i tak, jego spadkobiercy mogą w toku postępowania spadkowego dochodzić uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia. Osoba uznana przez sąd za niegodną dziedziczenia także „wypadnie z kolejki” do spadku.
„Brak” spadkobiercy może być bardziej dosłowny. Gdy spadkodawca nigdy nie zawrze związku małżeńskiego, albo rozwiedzie się lub zostanie orzeczona separacja – z kolejki do spadku „zniknie” małżonek. Jeżeli spadkodawcy nie dane było mieć dzieci – z kolejki do spadkobrania „znikną” zstępni. Także wówczas, gdy mający pierwszeństwo nie dożyją otwarcia spadku, tj. umrą przed spadkodawcą – w ich miejsce wchodzą osoby wskazane przez ustawę jako następne w kolejce.
A oto spis kolejności dziedziczenia ustawowego: kolejka do spadkobrania:
KOLEJKA DO SPADKOBRANIA – DZIEDZICZENIE USTAWOWE
1. Dzieci i małżonek
W pierwszej kolejności do spadku na podstawie ustawy powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.
Małżonek dziedziczy co najmniej ćwierć spadku
Co do zasady małżonek i dzieci spadkodawcy dziedziczą spadek w częściach równych.
Jednak jeżeli małżonek dziedziczy razem ze zstępnymi spadkodawcy, to jego/jej udział spadkowy nie może być niższy niż jedna czwarta spadku.
2. Małżonek, dzieci i dalsi zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych (czyli dzieci, wnuków itd.).
3. Małżonek i rodzice spadkodawcy
W braku zstępnych spadkodawcy – do spadku z ustawy powołani są jego małżonek i rodzice.
Małżonek dziedziczy połowę spadku
Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
Rodzic dziedziczy jedną czwartą spadku
Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku.
Uwaga: jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
4. Rodzice
W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
5. Małżonek, rodzic i rodzeństwo spadkodawcy
Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
Dalsi zstępni rodzeństwa spadkodawcy
Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego (rodzeństwa) zstępnym.
Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
7. Małżonek spadkodawcy
W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
8. Dziadkowie spadkodawcy
W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.
9. Zstępni dziadków spadkodawcy
Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym (dziadka). Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
10. Dzieci małżonka spadkodawcy (pasierbowie)
W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
Chodzi o dziecko małżonka spadkodawcy, które jednocześnie nie jest dzieckiem spadkodawcy ani nie zostało przez niego przysposobione (przysposobione dziedziczy jako zstępny z pkt 2). Z prawnego punktu widzenia pasierb jest powinowatym spadkodawcy.
Pasierbowie spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku, dziedziczą po spadkodawcy w braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy.
Pasierb spadkodawcy może dziedziczyć jedynie wtedy, gdy małżonek spadkodawcy i jego drugi rodzic nie dożyli chwili otwarcia spadku. W rezultacie w przypadku gdy drugi z rodziców żyje, pasierb nie dziedziczy po spadkodawcy.
Pasierbowie spadkodawcy dziedziczą spadek w częściach równych. Zasada ta dotyczy wszystkich pasierbów niezależnie od liczby związków małżeńskich, w których pozostawał wcześniej małżonek spadkodawcy.
11. Gmina
W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu.
12. Skarb Państwa
Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
————–
Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają prywatne opinie i przykłady możliwości zastosowania konkretnej regulacji prawnej w różnych życiowych sytuacjach.
Ich celem jest popularyzacja wiedzy na temat obowiązujących przepisów prawa i zachęcenie do ich stosowania.
W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem. Pozwoli to uniknąć wielu zagrożeń i poznać korzystne regulacje prawne.
Jeśli chcecie Państwo skorzystać z mojej pomocy w zakresie sprawy spadkowej – zapraszam do kontaktu.
Z przyjemnością pomogę.
***
Zachęcam do przeczytania:
