Monika Orłowska

radca prawny

Jestem radcą prawnym. Mam za sobą kilka lat pełnienia obowiązków prokuratora. Wcześniej pracowałam w samorządzie terytorialnym. W zakresie swoich obowiązków miałam współpracę z organizacjami pozarządowymi i lokalnymi przedsiębiorcami.
[Więcej >>>]

Skorzystaj z pomocy

Kolejka do spadkobrania

Monika Orłowska22 września 20218 komentarzy

Co oznacza „kolejka do spadkobrania”

Kto po mnie dziedziczy? Kogo będą „ciągać po sądach”, jeśli odrzucę spadek? Czy wujek może zażądać  zachowku po mojej mamie?

Na te i wiele innych pytań może znajdziesz odpowiedź, jeżeli uważnie przeczytasz dzisiejszy wpis.

Nazwałam go „Kolejka do spadkobrania”, bo przepisy o dziedziczeniu ustawowym ustawiają poszczególnych spadkobierców ustawowych „w kolejce” do spadku. Trochę tak, jakby ustawodawca dawał nam informację, że jedni członkowie rodziny maja pierwszeństwo praw do spadku. Pierwszeństwo przed innymi.

Kolejka do spadkobrania

Kolejka obowiązuje zawsze, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, albo testament nie objął całego spadku.

Jeżeli ci, których przepisy wskazują, jako pierwszych w kolejce do spadkobrania „wypadną z kolejki” – na ich miejsce wchodzą osoby przewidziane, jako następne w kolejności.

Ustawa – czyli kodeks cywilny – mówi w takich przypadkach np. o „braku” danego spadkobiercy, o tym, że ktoś nie dożył otwarcia spadku, albo o sytuacji, gdy jest traktowany „jakby nie dożył” otwarcia spadku. „Otwarcia spadku”, czyli śmierci spadkodawcy.

Dopiero w braku tych, którzy są pierwsi kolejce, dopiero wówczas –  na ich miejsce wejdą ci, których ustawa wskazuje, jako dziedziczących w następnej kolejności.

Czy można „wypaść” z kolejki do spadkobrania?

Można. Z własnej woli, przypadkiem, a nawet wbrew własnej woli.

Jak można „wypaść” z kolejki do spadkobrania? Na przykład tak, że ewentualny spadkobierca odrzuci spadek, zawrze umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia, albo zostanie skutecznie wydziedziczony przez spadkodawcę. Jeżeli spadkodawca nie zdąży wydziedziczyć, to i tak, jego spadkobiercy mogą w toku postępowania spadkowego dochodzić uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia. Osoba uznana przez sąd za niegodną dziedziczenia także „wypadnie z kolejki” do spadku.

„Brak” spadkobiercy może być bardziej dosłowny. Gdy spadkodawca nigdy nie zawrze związku małżeńskiego, albo rozwiedzie się lub zostanie orzeczona separacja – z kolejki do spadku „zniknie” małżonek. Jeżeli spadkodawcy nie dane było mieć dzieci – z kolejki do spadkobrania „znikną” zstępni. Także wówczas, gdy mający pierwszeństwo nie dożyją otwarcia spadku, tj. umrą przed spadkodawcą – w ich miejsce wchodzą osoby wskazane przez ustawę jako następne w kolejce.

A oto spis kolejności dziedziczenia ustawowego: kolejka do spadkobrania:

KOLEJKA DO SPADKOBRANIA – DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1. Dzieci i małżonek

W pierwszej kolejności do spadku na podstawie ustawy powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.

Małżonek dziedziczy co najmniej ćwierć spadku

Co do zasady małżonek i dzieci spadkodawcy dziedziczą spadek w częściach równych.

Jednak jeżeli małżonek dziedziczy razem ze zstępnymi spadkodawcy, to jego/jej udział spadkowy nie może być niższy niż jedna czwarta spadku.

2. Małżonek, dzieci i dalsi zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych (czyli dzieci, wnuków itd.).

3. Małżonek i rodzice spadkodawcy

W braku zstępnych spadkodawcy – do spadku z ustawy powołani są jego małżonek i rodzice.

Małżonek dziedziczy połowę spadku

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

Rodzic dziedziczy jedną czwartą spadku

Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku.

Uwaga: jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

4. Rodzice

W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom  w częściach równych.

5. Małżonek, rodzic i rodzeństwo spadkodawcy

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Dalsi zstępni rodzeństwa spadkodawcy

Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego (rodzeństwa) zstępnym.

Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

7. Małżonek spadkodawcy

W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

8. Dziadkowie spadkodawcy

W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.

9. Zstępni dziadków spadkodawcy

Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym (dziadka). Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.

W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

10. Dzieci małżonka spadkodawcy (pasierbowie)

W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Chodzi o dziecko małżonka spadkodawcy, które jednocześnie nie jest dzieckiem spadkodawcy ani nie zostało przez niego przysposobione (przysposobione dziedziczy jako zstępny z pkt 2). Z prawnego punktu widzenia pasierb jest powinowatym spadkodawcy.

Pasierbowie spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku, dziedziczą po spadkodawcy w braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy.

Pasierb spadkodawcy może dziedziczyć jedynie wtedy, gdy małżonek spadkodawcy i jego drugi rodzic nie dożyli chwili otwarcia spadku. W rezultacie w przypadku gdy drugi z rodziców żyje, pasierb nie dziedziczy po spadkodawcy.

Pasierbowie spadkodawcy dziedziczą spadek w częściach równych. Zasada ta dotyczy wszystkich pasierbów niezależnie od liczby związków małżeńskich, w których pozostawał wcześniej małżonek spadkodawcy.

11. Gmina

W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu.

12. Skarb Państwa

Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

————–
Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają prywatne opinie i przykłady możliwości zastosowania konkretnej regulacji prawnej w różnych życiowych sytuacjach.

Ich celem jest popularyzacja wiedzy na temat obowiązujących przepisów prawa i zachęcenie do ich stosowania.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem. Pozwoli to uniknąć wielu zagrożeń i poznać korzystne regulacje prawne.

Jeśli chcecie Państwo skorzystać z mojej pomocy w zakresie sprawy spadkowej – zapraszam do kontaktu.

Z przyjemnością pomogę.

***

Zachęcam do przeczytania:

Odwołanie darowizny – kiedy można żądać zwrotu

Monika Orłowska09 marca 20213 komentarze

Posłuchaj nagrania

Odwołanie darowizny to temat, który powraca do mnie jak bumerang. Nie często, ale regularnie.

Pytają małżonkowie, których drogi zaczynają się rozchodzić, rodzice, pokrzywdzeni przez własne dzieci, a nawet spadkobiercy, którzy z rodzinnych historii pamiętają darowizny, na które – ich zdaniem – obdarowani nie zasługują.

Zatem – czy można odwołać darowiznę? Odpowiadam – można.

Rażąca niewdzięczność
jako przyczyna odwołania darowizny.

Czy są jakieś szczególne warunki, które muszą zaistnieć, aby darczyńca, lub ktoś inny (np spadkobierca) mógł domagać się zwrotu darowizny? Odpowiadam – Tak.

I to kilka różnych – w zależności od przyczyny uprawniającej do odwołania darowizny.

Dziś o przyczynie najbardziej pobudzającej wyobraźnię – o rażącej niewdzięczności obdarowanego

Rażąca niewdzięczność obdarowanego

Darczyńca, np rodzic, który obdarował dziecko domem / mieszkaniem / pieniędzmi itp., może odwołać darowiznę w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Może odwołać bez względu na to, czy darowizna została już wykonana, czy też dopiero zawarto umowę darowizny.

Warunkiem nr 1 jest w tym przypadku ustalenie, że obdarowany dopuścił się wobec darczyńcy niewdzięczności i to niewdzięczności w stopniu rażącym.

Uwaga. Ta niewdzięczność obdarowanego musi być skierowana konkretnie przeciw darczyńcy. Nie będzie więc podstawą do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności, jeżeli np rodzice jednego z małżonków podarowali znaczną kwotę pieniężną obojgu, a więc i współmałżonkowi swego dziecka, a potem ten współmałżonek złożył pozew o rozwód.

Od razu dopowiadam – są przypadki, ze będzie można żądać zwrotu tej sumy pieniędzy, ale podstawą do zwrotu nie będą przepisy o odwołaniu darowizny.

Przebaczenie,
a odwołanie darowizny

Warunek nr 2 to kwestia przebaczenia. Zasada jest taka, ze jeżeli darczyńca – pomimo tej rażącej niewdzięczności – przebaczył niewdzięcznemu obdarowanemu, to już tej darowizny odwołać nie może.

Termin do odwołania darowizny

Kolejny warunek (nr 3), to krótki (stosunkowo..) termin na odwołanie darowizny.

Darowiznę można odwołać najpóźniej w ciągu 1 roku od chwili, gdy darczyńca lub inny uprawniony, t.j. spadkobierca – dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Odwołanie darowizny po śmierci darczyńcy

Warunek nr 4 dotyczy tylko spadkobierców. Mogą oni w zastępstwie zmarłego darczyńcy złożyć oświadczenie o odwołaniu darowizny, ale tylko wtedy, gdy:

  1. darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania (tj. spełnione zostały wszystkie trzy powyższe warunki) albo wtedy, gdy
  2. obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

To tyle.

W najbliższym czasie postaram się napisać o kolejnych przyczynach, umożliwiających odwołanie darowizny – tj. niedostatku darczyńcy (dwa przypadki) i nadmierności darowizny (ten przypadek dotyczy darczyńców ubezwłasnowolnionych i odwołanie następuje przez żądanie rozwiązania darowizny przez sąd).

***

Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem, aby móc uniknąć zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy i poznać szczegółowo korzystne regulacje prawne.

Oczywiście, jeśli potrzebujecie Państwo konsultacji ze mną – zapraszam do kontaktu. Z przyjemnością Państwu pomogę.

Sprawdź: Radca Prawny Monika Orłowska

Pozew o alimenty

Monika Orłowska26 lutego 20214 komentarze

Posłuchaj nagrania

Alimenty – co to takiego

Mieszkanie, wyżywienie, ubranie i inne koszty codziennego utrzymania. To wszystko kosztuje. Jeśli jesteśmy dorośli i sprawni – zazwyczaj staramy się zarobić pieniądze na pokrycie kosztów utrzymania.

Robimy to samodzielnie, albo wspólnie – całą rodziną: małżonkowie a czasem i zamieszkujące z nimi dzieci – razem troszczą się o przysłowiowy dach nad głową, wikt i opierunek.

Jeżeli jesteśmy zbyt mali, zbyt chorzy, niesprawni, jednym słowem – niezdolni do samodzielnego utrzymania – pomagają nam rodzice, rodzeństwo, współmałżonek, dorosłe dzieci – najbliżsi. W naszych rodzinach wspieramy się wzajemnie – obecność, rozmowa, przytulenie.

Zapewniamy sobie bezpieczeństwo, wsparcie duchowe, emocjonalne, ale także i finansowe. Te wyliczalne w pieniądzu koszty utrzymania to są właśnie alimenty.

Tak zwykle bywa. Wzajemne wsparcie w rodzinie jest zazwyczaj dla nas naturalne i „odruchowe”.

A jednak zdarza się i tak – i to z bardzo różnych powodów – że nie otrzymujemy tego wsparcia, albo też – sami tego wsparcia nie udzielamy.

Zobacz też: Alimenty – czym są, kiedy i od kogo się należą? v. 1

Czy możemy jakoś sobie poradzić w takim przypadku?

Co możesz zrobić, gdy osoba zobowiązana nie płaci alimentów

W takich przypadkach wchodzą grę przepisy obowiązującego prawa: m.in. kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, kodeksu postępowania cywilnego, a nawet kodeksu karnego.

Tak, tak – ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową może zostać uznany za winnego popełnienia przestępstwa z art. 209 k.k. i – skazany na karę: grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Więcej o obowiązku alimentacyjnym, o tym, czym są, kiedy i od kogo się należą, czyli kto to jest „osoba zobowiązana” do płacenia alimentów, można przeczytać pod tym linkiem.

Gdy osoba zobowiązana nie zapewnia wsparcia, do którego jest zobowiązana – można skierować do sądu pozew o alimenty.

Pozew o alimenty

  1. Budowa pozwu o alimenty

Pozew o alimenty możemy napisać swoimi słowami i wysłać go lisem poleconym, a nawet osobiście zanieść go do sądu i złożyć na biurze podawczym.

Jak napisać taki pozew? Proszę pomyśleć o tym piśmie, jak o „zwyczajnym” podaniu.

Najpierw oznaczamy datę, miejscowość, podajemy swoje dane osobowe i dane osoby, od której chcemy zażądać alimentów, a następnie adresujemy go do właściwego sądu, W tej chwili każdy sąd ma już swoją stronę internetową i tam możemy znaleźć informacje o tym, jakie miejscowości, gminy, czy dzielnice podlegają temu, konkretnemu sądowi.

2. Od kogo i w jakiej wysokości żądamy alimentów

Kolejną rzeczą, którą należy napisać w pozwie o alimenty, to wskazać od kogo te alimenty, dla kogo są żądane, w jakiej kwocie i w jaki sposób mają być płacone.  Pozew możemy napisać we własnym imieniu, ale możemy też na przykład działać na rzecz wspólnych małoletnich dzieci.

Sprawdź: Alimenty – czym są, kiedy i od kogo się należą? v. 1

W uzasadnieniu potrzeba będzie wykazać czemu, naszym zdaniem, alimenty należą się od tej właśnie osoby. W tym celu między innymi koniecznym dowodem są odpowiednie akty stanu cywilnego (małżeństwa, urodzenia).

3. Uzasadnienie wysokości alimentów

Kolejną, zasadniczą częścią uzasadnienia pozwu o alimenty jest argumentacja, wyjaśniająca wysokość żądanych alimentów. Po pierwsze – uzasadniamy dlaczego alimenty są niezbędne w takiej właśnie wysokości. Po drugie – wyjaśniamy, dlaczego pozwany jest w stanie takie alimenty płacić.

O tym, jakie informacje w tym zakresie podać sądowi i o jakich dowodach pamiętać napisałam jakiś czas temu.

Cały tekst, w którym podaję elementy, które tworzą bazę do oceny wysokości alimentów można przeczytać tutaj.

Zobacz: Alimenty – na co zwrócić uwagę przy pisaniu pozwu i odpowiedzi na pozew

4. Wysyłamy pozew

Jeżeli wysyłamy pozew pocztą trzeba pamiętać, aby do Sądu wysłać dwa egzemplarze pozwu razem z dołączonymi do każdego z egzemplarzy tzw. załącznikami, tj. dowodami ponoszonych kosztów utrzymania. Jeden egzemplarz pozwu sąd pozostawia w aktach sprawy, a drugi wyśle do pozwanego, aby mógł odpowiedzieć na pozew.

Jeżeli zamiast wysłać pozew pocztą, decydujesz się złożyć go na biurze podawczym – pamiętaj, aby zabrać ze sobą jeszcze trzeci egzemplarz. Na tym egzemplarzu pracownik sądu będzie mógł przybić datę wpływu i dzięki temu będziesz miał dowód złożenia pozwu i datę kiedy to zostało zrobione.

Na podobnej zasadzie postępujemy w sytuacji, gdy otrzymaliśmy pozew o alimenty, skierowany przeciwko nam i chcemy napisać odpowiedź na pozew.

Pomoc prawna w sprawie alimentacyjnej

Powyżej podałam wskazówki, jak można napisać pozew o alimenty samodzielnie. Bywa jednak i tak, że sprawa jest zbyt trudna, byśmy sobie z nią samodzielnie poradzili, albo zwyczajnie nie mamy do tego głowy, ani czas. Zawsze warto wtedy skontaktować się z odpowiednim radcą prawnym lub adwokatem.

Zawsze mogę pomóc ja – zapraszam do kontaktu.

Adwokatów i radców prawych, specjalizujących się w prawie rodzinnym możesz także znaleźć pod tym linkiem.

Jeżeli nie możemy ponieść kosztów pomocy prawnej adwokata lub radcy prawnego bez nadmiernego uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny – do napisanego samodzielnie pozwu można dołączyć wniosek o przydzielenie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu. Decyzję o tym, czy dostaniemy tzw. pełnomocnika z urzędu, czy też nie – podejmuje sąd.

Zobacz: Nieodpłatna pomoc prawna, pomoc prawna z urzędu, pomoc prawna pro bono – wyjaśnienie pojęć

Przeczytaj o punktach tzw. nieodpłatnej pomocy prawnej.

***

Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem, aby móc uniknąć zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy i poznać szczegółowo korzystne regulacje prawne.

Sprawdź: Radca Prawny Monika Orłowska

Majątkowa małżeńska wspólność ustawowa

Monika Orłowska18 lutego 2021Komentarze (0)

Posłuchaj nagrania

Małżonek właścicielem majątku objętego
wspólnością majątkową

Z chwilą zawarcia małżeństwa,  z mocy ustawy (to znaczy, że nic więcej nie trzeba robić, tylko zawrzeć małżeństwo) pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa).

Ta wspólność obejmuje wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania za wyjątkiem tych, które wejdą do majątku osobistego.

Wspólność ustawowa oznacza, ze każdy ze współmałżonków ma prawo do całości majątku wspólnego. I nie ma znaczenia okoliczność, ze jedno z małżonków zarabia miesięcznie 1 tysiąc złotych, a drugie – 20 tysięcy. Każdemu z nich przysługuje prawo do dysponowania łącznie 21 tysiącami zł miesięcznie*.

Te, obowiązującą z mocy ustawy zasadę małżonkowie mogą zmienić i inaczej uregulować ustrój majątkowy, który będzie obowiązywał w ich przypadku. Ba – można to zmienić jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Jeżeli jednak nie zostanie zawarta przed notariuszem umowa zmieniająca małżeński ustrój majątkowy obowiązują zasady ogólne.

Majątkowa małżeńska wspólność ustawowa

Jak powstaje majątek wspólny

Majątek wspólny zaczyna się tworzyć od chwili zawarcia związku małżeńskiego.

Oznacza to, że do ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej wchodzą te składniki majątku, które zostaną nabyte po zawarciu małżeństwa.

Nie wchodzi do ustawowej wspólności majątkowej to, co było własnością każdego z nowożeńców zanim stali się małżonkami.

O ile umowa, na podstawie której majątek jest nabywany nie określi tego inaczej, to może nie mieć znaczenia okoliczność, czy dany składnik majątkowy nabędzie jeden z małżonków, czy też zostanie nabyty przez oboje małżonków. Na przykład, gdy w trakcie małżeństwa kupimy auto, obowiązuje nas ustrój wspólności ustawowej, a jako nabywcę wpiszemy tylko jednego z małżonków, to i tak to auto weszło do majątku wspólnego. Aby było inaczej, trzeba w umowie wyraźnie napisać, że auto jest nabywane do majątku osobistego.

Podobnie, jeżeli w umowie notarialnej, dokumentującej zakup nieruchomości, notariusz wpisze jako nabywcę tylko jednego z małżonków, a zakup nastąpił za pieniądze z majątku wspólnego, to można ustalić, że nieruchomość weszła do majątku wspólnego.

W pozostałych przypadkach (tj. poza sytuacją przymusowego ustroju majątkowego), jeżeli pomiędzy małżonkami nie zostanie zawarta umowa, która zmieni ich majątkowy ustrój małżeński, to wszystko, co od chwili zawarcia małżeństwa nabędą małżonkowie (wspólnie lub osobno) za wyjątkiem składników wyraźnie ustawowo wyłączonych do majątku osobistego, wchodzi w skład majątku wspólnego.

O tzw. przymusowym ustroju majątkowym wspominałam tutaj.

Majątkowy ustrój małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej został w Polsce uregulowany w ten sposób, że enumeratywnie wyliczono te elementy, które (o ile nie zostanie to odmiennie uregulowane w umowie pomiędzy stronami) nie wchodzą do majątku wspólnego. Te elementy składają się na tzw. majątek osobisty, odrębny dla każdego z małżonków.

Majątek osobisty małżonków

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

  1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
  2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, ale UWAGA – spadkodawca lub darczyńca może inaczej postanowić i zaznaczyć, że spadek po nim, bądź darowizna mają wejść w skład majątku wspólnego. ;musi to być jednak wyraźnie zaznaczone (zobacz też: Odwołanie darowizny – kiedy można żądać zwrotu)
  3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. spółki cywilne);
  4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
  5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; ale UWAGA: nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
  7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
  8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
  9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
  10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego (surogacja), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Majątek wspólny

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

  1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
  2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
  3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
  4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, ze zm.)

Zarządzanie majątkiem wspólnym

Małżonkowie z jednej strony rozstrzygają wspólnie o całym majątku, objętym wspólnością majątkową małżeńska. tak jak i o wszystkich innych istotnych sprawach rodziny. Z drugiej strony każde z nich może samodzielnie podejmować różne decyzje w ramach tak zwanego zwykłego zarządu.

Jeżeli w danym przypadku małżonkowie nie są w stanie wspólnie zadecydować – w braku porozumienia każde z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu.

Takie wsparcie zewnętrznej instytucji może czasem załagodzić spór i uregulować pogubione relacje.

Nie zawsze jednak trzeba kierować się do sądu. Dobre przykłady jak można naprawić relacje pomiędzy małżonkami znajdziesz m.in. w tych wpisach:

Podsumowując:

  1. Jeżeli przepisy przewidują, że dana rzecz wchodzi do majątku osobistego, to – jeżeli inaczej tego nie uregulujemy – nabyty przedmiot  wchodzi do majątku osobistego. Tak jest na przykład z rzeczami otrzymanymi na podstawie umowy darowizny lub spadkobrania.
  2. Jeżeli przepisy nie zastrzegają, że coś wchodzi w skład majątku osobistego – uznaje się (przy braku odmiennej umowy), że nabyty składnik majątku wszedł do majątku wspólnego.
  3. Możesz mieć wpływ na skład swojego majątku osobistego i majątku wspólnego – zawierając odpowiednią do potrzeb umowę.

Porada prawna w prezencie ślubnym?

Z mojej praktyki wynika, ze stosunkowo najwięcej pytań (zadawanych zwykle już po zawarciu małżeństwa) dotyczy właśnie

  1. wspólności majątkowej,
  2. ochrony majątku osobistego sprzed zawarcia małżeństwa,
  3. sposobów realizacji obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny.

Może właśnie dlatego pomysł „porada prawna w prezencie ślubnym” spotka się z dużą wdzięcznością nowożeńców?

*Uwaga – proszę pamiętać, że wpis blogowy jest zawsze pewnym uproszczeniem. Z tego powodu w tym miejscu nie piszę na przykład o podziale majątku wspólnego, w wyniku którego majątek dzieli się pomiędzy małżonków (lub byłych małżonków) po połowie, bądź ustala nierówne udziały w majątku wspólnym. Nie piszę tu rozliczeniu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, czy rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. O tym, być może, będzie mowa kiedy indziej.

Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem, aby móc uniknąć zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy i poznać szczegółowo korzystne regulacje prawne.

Oczywiście, jeśli potrzebujecie Państwo konsultacji ze mną – zapraszam do kontaktu. Z przyjemnością Państwu pomogę. Mój adres e-mal: poczta@orlowskam.com  tel. 530 892 582

Zdjęcie w poście: Anthony Tran on Unsplash

Prawa i obowiązki małżeńskie. Wspólność ustawowa i obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny.

Monika Orłowska12 lutego 20212 komentarze

Posłuchaj nagrania

Czy znamy prawa i obowiązki małżeńskie?

W ostatnim wpisie pt. Miłość i odpowiedzialność. Rzecz o “umowie” małżeńskiej mogliście przeczytać treść przysięgi małżeńskiej, wskazanej w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Stawiający przed Kierownikiem Urzędu Cywilnego przyszli – już za chwilę – małżonkowie oświadczają w niej, że są świadomi „praw i obowiązków, wynikających z zawarcia małżeństwa”.

W tym momencie pojawia się następujące pytania:

Czy owa deklarowana świadomość praw i obowiązków małżeńskich, to rzeczywista wiedza i zrozumienie tego, jak nasza sytuacja prawna zmieni się z chwilą zawarcia związku małżeńskiego?

Czy nie jest to raczej wyobrażenie i pewien zbiór założeń, których treść i zakres może znacznie się różnić, w zależności od tego, jakie są nasze osobiste doświadczenia życiowe?

I na ile owe wyobrażenia (w tym zamierzenia, oczekiwania i obawy) są nasze własne, a nie stanowią odbicia lub prostego przeniesienia doświadczeń i opowiadań naszych krewnych i znajomych? Bądź nawet – obrazu  małżeństwa przedstawianego w mediach? 

Co więcej – treść i zakres owych założeń, wyobrażeń i oczekiwań dwojga przyszłych małżonków, może się – czasem znacznie – wzajemnie różnić.

Między innymi dlatego warto przypomnieć przynajmniej niektóre z praw i obowiązków, wynikających z zawarcia małżeństwa.

Uprawnienia i obowiązki, które powstają
z chwilą zawarcia małżeństwa

Wszystkich praw i obowiązków, które powstają z chwilą zawarcia małżeństwa nie da się opisać w jednym blogowym wpisie.

Zresztą nawet komentarze kodeksowe (to znaczy grube – zazwyczaj – książki, gdzie omawiane są kolejne przepisy jednej ustawy i na wielu stronach autor opisuje to, co – zdaniem sądów i innych prawników – oznaczają konkretne słowa, spójniki i znaki przestankowe, składające się na poszczególny przepis) – nawet te komentarze – nie wyczerpują tematu i często powtarzanym wśród prawników stwierdzeniem jest konstatacja:

„jak zwykle komentarz kończy się tam, gdzie zaczynają się problemy”.

Ale jedną rzecz o prawach i obowiązkach małżonków warto zapamiętać – są równe.

Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki

Prawa i obowiązki męża i prawa i obowiązki żony są równe. Przy czym – równe – to znaczy nie tylko „takie same” , ale też wzajemnie sobie odpowiadające.

Oznacza to, że określonemu prawu do czegoś, odpowiada obowiązek takiego zachowania, które umożliwi realizację tego prawa. Z kolei istniejącemu obowiązkowi odpowiada prawo domagania się – także na drodze prawnej – realizacji tego obowiązku.

I tak małżonkowie są obowiązani do:

  • wzajemnej pomocy
  • współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli
  • wspólnego pożycia
  • wierności

Na pierwszy rzut oka, każdy z wymienionych obowiązków wydaje się jasny i zrozumiały. W praktyce jednak różnie z tym bywa.

W tym wpisie skupię się na obowiązkach wzajemnej pomocy i współdziałania dla dobra rodziny.

To z tych obowiązków wynikają kolejne. Takie, jak na przykład obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny – poprzez dostarczanie środków utrzymania, zamieszkanie i osobiste starania.

Z nich także wypływają zasady działania w ramach tak zwanego zwykłego zarządu, podstawowy małżeński ustrój majątkowy, jakim jest majątkowa małżeńska wspólność ustawowa, a nawet współodpowiedzialność za długi. To one także są wskazywane jako podstawa do regulowania zasad przekazywania gospodarstwa rolnego na podstawie umowy z następcą.  Ale po kolei.

Wzajemna pomoc i współdziałania dla dobra rodziny

Obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny

Każdy z małżonków – odpowiednio według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, ma obowiązek przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, założonej przez zawarcie związku małżeńskiego.

Realizacja tego obowiązku może przebiegać w bardzo różny sposób – odpowiednio do potrzeb i możliwości małżonków. Małżonkowie mogą dostarczać środki płatnicze do wspólnej, domowej kasy, ale równie dobrze zaspokajanie potrzeb rodziny może polegać na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Podobnie – jeżeli jednemu małżonkowi przysługuje prawo do mieszkania, to drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Co więcej – jeżeli jedno z małżonków nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Zobacz też:
Alimenty – czym są, kiedy i od kogo się należą? v. 1
Pozew o alimenty

Kolejne wpisy o prawach i obowiązkach małżeńskich – mam taki plan – już wkrótce. Będzie, miedzy innymi, o majątkowej małżeńskiej wspólności ustawowej, małżeńskich umowach majątkowych, tak zwanym zwykłym zarządzie, odpowiedzialności za długi, spadkach i podatkach i paru innych „drobiazgach”. Warto czekać? 😉

Wpisy na tej stronie nie są poradami prawnymi. Zawierają ogólne zarysy obowiązujących przepisów i przykłady możliwości regulacji prawnej rożnych życiowych sytuacji. Ich celem jest popularyzacja wiedzy i przybliżenie jej zainteresowanym osobom.

W każdej sprawie własnej należy się skonsultować bezpośrednio z radcą prawnym lub adwokatem. Unikniesz zagrożeń dla interesu prawnego swojego, rodziny i firmy. Poznasz szczegółowo korzystne regulacje prawne.

Oczywiście, jeśli potrzebujecie Państwo konsultacji ze mną – zapraszam do kontaktu. Z przyjemnością Państwu pomogę. Mój adres e-mail: poczta@orlowskam.com  tel. 530 892 582

Sprawdź: Radca Prawny Monika Orłowska

← Poprzednie wpisy

Następne wpisy →